In dit boek gaat het Martin Hetebrij om de kwaliteit van onze organisaties en om het goede leven van de mensen die hun krachten daaraan wijden. Jarenlang heeft hij goed geluisterd naar de vele verhalen, die een veelheid van mensen uit totaal verschillende sectoren en organisaties hem vertelden, Elk van de verhalen probeerde hij te begrijpen. Steeds weer zocht hij samen met de verteller naar andere, mogelijk betere manieren van handelen binnen de marges die de situatie oplegde. Het is nu tijd om het geleerde naar buiten te brengen.
Januari 2006 publiceerde ik dit boek op een nieuwjaarsbijeenkomst van het opleidingscentrum ‘de Baak’, waar we een training verzorgden op het gebied van politiek handelen. Hoe kwam dit boek tot stand? Toen eind 2000 Communicatief Management uitkwam realiseerde ik me als snel,dat het boek nog erg theoretisch was. Misschien een mooi studieboek, maar moeilijk leesbaar voor mensen uit de organisatiepraktijk, die zich toch al minder bezig leken te houden met het lezen van boeken. Wat te doen? Ik had veel contact met Harry Kunneman, hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Humanistiek. Hij kende Habermas door en door, had zich door hem laten inspireren, maar was in zijn denken ook verder gegaan. We vonden het beiden spannend en inspirerend om zijn filosofische gerichtheid en mijn pogingen tot praktische toepassing met elkaar te verbinden.
Een centrale opleiding binnen de UvH richt zich op het beroep van Humanistische Raadslieden. Daarin gaat het om het begeleiden van mensen, die met existentiële problemen worden geconfronteerd. Dat vindt veel plaats in ziekenhuizen, in gevangenissen en in het leger. Via mijn verbinding met de UvH kreeg ik contact met humanistische raadslieden in het leger en in justitiële inrichtingen. Dat liep uit op enkele grote projecten, die me de mogelijkheid boden om vanuit het nog te theoretische niveau ‘af te dalen’ naar de dagelijkse invloedsuitoefening van mensen in organisaties, in dit geval van humanistische raadslieden.
Ik kreeg een veelheid aan verhalen te horen over belevenissen van humanistische raadslieden in de organisaties waar zij werkten. Hun centrale taak was communicatief van aard, het voeren van diepgaande gesprekken met mensen met levensproblemen. Met gevangenen wier leven uit de hand was gelopen.Met militairen in die tijdens uitzendingen in problemen terecht waren gekomen. Terwijl in hun beroep machtsvrije communicatie centraal stond, moesten ze wel hun weg zoeken in gevangenissen en het leger, beide zeer hiërarchische organisaties, met macht in een centrale rol. Hoewel ze communicatie hoog in het vaandel hadden, moesten deze raadslieden een spel met macht spelen, wat ze moreel nooit goed doordacht hadden, wat ze te snel hadden leren afwijzen, wat ze toch moesten spelen.
Ik ging hun verhalen reconstrueren, over problemen die ze met bepaalde spelers kregen, wat die deden en hoe zijzelf reageerden, wat er daarna gebeurde en hoe het afliep. Ik las en herlas de verhalen en merkte dat er steeds weer keuzes werden beschreven, die ook anders hadden kunnen worden gedaan. Dat hielp me om, de verhalen vergelijkend, een overzicht te krijgen van verschillende keuzemomenten, die steeds terugkeren als mensen proberen invloed uit te oefenen.
Ik ging over politiek handelen spreken, als een beïnvloeding waar communicatie en macht wordt gecombineerd. Ik vatte de verschillende keuzemomenten samen in een model voor politiek handelen, dat ik vervolgens in mijn trainingen ging gebruiken. Ik introduceerde het model bij deelnemers, leerde het te gebruiken door met hulp van dat model filmfragmenten bekijken, en de keuzes van spelers daarin te ontdekken en te begrijpen. Vervolgens leerde ik deelnemers het model te gebruiken om eigen politieke handelingstrajecten te plannen.
Vanaf het moment dat ik dit model in trainingen ging gebruiken had ik een middel in handen om dichtbij de praktijk te komen van deelnemers en hen te ondersteunen in de verbertering van hun dagelijkse handelen. Het resultaat legde ik vast in het boek van 2006.
Hiermee had ik een eerste uitwerking gegeven voor het programma ‘Communicatief Management’, een model voor politiek handelen.
